อัญมนีแห่งพงไพร
ฟาแลนด์เขากวางเป็นกล้วยไม้ที่ มีการกระจายพันธุ์ กว้างขวางมาก พบได้ในภูมิภาคต่างๆของไทย เมียนมาร์ กำพูชา ลาว มาเลเซีย อินเดีย อินโดนีเซีย และ บนเกาะบอร์เนียว ยิ่งไปกว่านั้น มีกล้วยไม้ฟาแลนด์ลูกผสมมากกว่า๒๒o คู่ผสมที่มีสายเลือดของฟาแลนด์เขากวางอ่อน ซึ่งกล้วยไม้ชนิดนี้ มีดอกที่มีสีและรูปทรง ที่สวยงาม แตกต่างกันมากมายแต่ก็เป็นที่น่าแปลกใจที่กลับไม่ได้รับความนิยมแพร่หลาย มากเท่าใดนักในหมู่ผู้ปลูกเลี้ยงกล้วยไม้ ทั่วไป
โดยส่วนใหญ่สีของฟาแลนด์ชนิดนี้มักมีสีพื้นเหลือง หรือเหลืองอมเขียว มีปื้นขีดจุด หรือลายบั้งถี่ๆ สีแดงช้ำพาดกระจายที่กลีบดอก ทุกกลีบ ส่วนขนาดดอกมีความผันแปร หลากหลายมาก อันที่จริง อาจมีที่หายากบางต้นที่มีขีดลายบั้งสีแดงเป็นริ้วๆถี่เรียงตัวกันชิดจนดู เหมือนเป็นสีแดงเกือบทั้งดอก แต่ก็มีพื้นที่ว่างในใจกลางดอกที่ยังมองเห็นพื้นสีเหลืองอยู่บ้าง
ภาพ : เอื้องเขากวางอ่อน ชนิดที่พบเห็นได้ทั่วไป
นอกจากนั้น ยังมี ฟาแลนด์เขากวางอ่อนเผือก(alba form) ซึ่งมี่แต่สีพื้นเหลือง ใสสะอาด ไม่มีขีดหรือลายบั้งสีแดง ในดอกเลยแม้แต่น้อย ซึ่งในแบบตรงข้ามโดยเงื่อนไขของสีที่น่าสนใจก็น่าจะเป็นพื้นสีแดงเข้มสดใส เป็นมันทั่วพื้นดอก ของสายพันธุฉัตรลดา;ซึ่งก็เป็นที่น่าสนใจในการปลูกเลี้ยง
ตามความเห็น ของ Mr. Christenson นักพฤกษศาสตร์ ท่านหนึ่ง ได้กล่าวสรุปถึงฟาแลนด์เขากวางแดงสายพันธุ์ฉัตรลดานี้หลังจากการพิจารณา ของเขาว่า “แม้ว่า มันจะดูคล้าย กับ สายพันธุ์ sanguinea (เขากวางแดงแบบหนึ่งที่เกิดจาก ลายบั้งชิดกัน จนดูเกือบแดง แต่ยังมีสีพื้นเหลืองแทรกอยู่อย่างเห็นได้ชัด)ซึ่งเป็นที่เสาะหา และต้องการนอกจากสายพันธุ์ ทั่วไป แต่ไม่ว่าจะอย่างไรก็ตาม นี่ ก็เป็นอีกชนิดที่ได้รับการรับประกันเป็นเครื่องรับรองการตั้งสายพันธุ์ใหม่ นี้แล้ว” และสุดท้ายนี้เป็นความหวังที่จะเพิ่มจำนวนประชากรของสายพันธุ์ ที่สวยงามหายาก ที่มีคุณค่าเป็นอย่างยิ่งนี้ เพื่อโอกาส ในการใช้สายเลือด สร้างสรรค์ฟาแลนด์ลูกผสมสีแดงแบบต่างๆ หรือแม้แต่จะผสมในสายพันธุแท้ เพื่อข้อเด่นในคุณลักษณะที่พิเศษต่างๆ ทั้ง ต้นเล็ก ออกดอกได้ตลอดปี สามารถปลูกเลี้ยงได้ง่ายในสภาพแวดล้อมต่างๆ
Phalaenopsis cornu-cervi var alba
การค้นพบครั้งที่สอง หลังจากที่พบต้นแรกเป็นเวลาห่างกันกว่า ๓ o ปี จนถึงขณะนี้ ขณะนี้ ก็ไม่มีรายงานการค้นพบสายพันธุ์แบบเดียวกันนี้ ในป่าธรรมชาติที่อื่นๆอีกเลยและไม่แน่ใจว่าจะยังคงมีอยู่อีกหรือไม่ เป็นไปได้ว่าอนาคตอาจจะไม่พบอีกแล้วในธรรมชาติ เนื่องจากพื้นที่ป่าไม้ได้ถูกทำลายไปอย่างมากในประเทศไทย บางทีการอนุรักษ์ กล้วยไม้พันธุ์แท้ในธรรมชาติ อาจต้องพึ่งพาการขยายพันธุ์ จากการปลูกเลี้ยงโดยมนุษย์เพียงเท่านั้น เพื่อความคาดหวังที่จะรักษาไม่ให้กล้วยไม้เหล่านั้นสูญพันธุ์ไปจากโลก
Acknowledgements
บทความนี้ต้องขอขอบคุณ Mr. Carl Withner,Phd, ที่ช่วยตรวจทานต้นฉบับ Mr. Kerry Barringer ผู้ดูแล สวนพฤกษศาสตร์ Brooklyn Botanic Garden ที่ช่วยตรวจเทียบกับตัวอย่างกล้วยไม้ฟาแลนด์เขากวางอ่อนต้นแบบ เพื่อร่างคำอธิบายลักษณะของสายพันธุ์และขอขอบคุณ Mr. Mark Garland ที่ช่วยเขียนคำนิยามอธิบายความเป็นภาษาลาติน ถ้าปราศจากความช่วยเหลือเหล่านี้แล้วบทความนี้ก็ไม่อาจเสร็จสมบูรณ์ ได้
บทความโดย David L. Grove, PhD ,Orchids(The Magazine of American Orchid Society) , August2006.Vol.75 No.8 .page. 601-607.
เกี่ยวกับผู้เขียนบทความ
David L. Grove, PhD, เจ้าของ –ผู้เขียน หนังสือVandas and Ascocendas and Their Combinations with Other Genera. ( out of print)
และช่วยงานด้านต่างๆในสมาคมกล้วยไม้อเมริกัน รวมถึงตำแหน่ง รองนายก สมาคมกล้วยไม้อเมริกัน(AOS)
และรองประธาน ของ Orchid Digest Corporation .
5 the Knoll ,Armonk, New york 10540.
ผู้แปล
วรยุทธ อยู่ยงเวชช์