เครื่องปลูกกล้วยไม้ / วัสดุปลูกกล้วยไม้ / ภาชนะปลูกกล้วยไม้
เครื่องปลูกกล้วยไม้นั้นมีเยอะมาก ๆ ครับ ซึ่งการใช้นั้นจะขึ้นอยู่กับกรณีด้วย เช่นอยากให้โปร่งก็ใช้ของที่ระบายน้ำดีถ้า อยากให้ชื้น ก็ต้องหาอะไรที่ระบายน้ำดีและสะสมความชื้นได้ดีไปพร้อม ๆ กัน โดยหลักๆแล้ว การปลูกกล้วยไม้เราจะเน้น เครื่องปลูกที่ระบายน้ำได้ดี มีความโปร่ง อากาศถ่ายเทได้สะดวก ไม่อุ้มน้ำจนเกินไป หากเครื่องปลูกของกล้วย ไม้อุ้มน้ำมาก ๆ แล้ว ผลที่ตามมาคือ กล้วยไม้จะเน่า และตายในที่สุดครับเรามาดูกันเลยดีกว่าว่าเราใช้อะไรปลูกกล้วยไม้ได้บ้าง

กาบมะพร้าวสับ
- วัสดุปลูกพื้นบ้านหาง่าย เหมาะสำหรับกล้วยไม้ทุกประเภท เสียอย่างเดียว ผุไว **คำเตือน ควรแช่น้ำและเปลื่ยนถ่ายน้ำหลายๆครั้งจนน้ำใส ก่อนใช้งาน มิฉะนั้นยางมะพร้าวจะชงักการเติบโตกล้วยไม้ของท่าน !

ถ่าน
- วัสดุปลูก หาง่าย ไม่อุ้มน้ำมาก ใช้ได้นาน เหมาะสำรับกล้วยไม้ทุกชนิด ก่อนนำมาใช้ให้ใช้กรรไกรตัดกิ่งหรือมีด สับให้มีขนาดเท่า ๆ กัน จะให้ดีควรตัดให้สวย ๆ เป็นก้อนสี่เหลี่ยมเหมือนลูกเต๋าจะดีมาก

โฟม
-วัสดุเหลือใช้หาได้ง่ายในท้องถิ่น หากขัดให้เป็นเม็ดเล็ก ๆ จะใช้ผสมกับเครื่องปลูกรองเท้านารีได้ หากตัดเป็น ก้อนสี่เหลี่ยมดังภาพ จะนำไปรองตะกร้าไม้นิ้วป้องกันรากพันตะกร้า และช่วงระบายอากาศในภาชนะให้โปร่งได้ดี หรือจะใช้หนีบ ไม้นิ้วก็ได้ ข้อดี ทนสุด ๆ ข้อเสีย ไม้ที่หนับโฟมจะผอม เพราะไม่ค่อยชื้นเอาเสียเลย อาจจะใช้สแฟ้กนั่มมอสหนีบแวมเพิ่มเข้าไปเวลาปลูกไม้นิ้วเพื่อช่วยเพิ่มความชื้นได้

สเฟกนั่มมอส
- วัสดุราคาตามเกรด ใช้ปลูกไม้กล้วยไม้นิ้วเป็นส่วนใหญ่ บางทีก็เอาไปใช้ผสมเป็นเครื่องปลูกรองเท้านารี วิธีใช้ แช่น้ำล้างเศษฝุ่นก่อนแล้วก็นำไปปลูกได้เลย ข้อดี อุ้มความชื้นได้เยี่ยมมาก ลูกไม้อ้วนสวย ข้อเสีย ผุไว และอุ้มน้ำมากเกินไปหาก รดน้ำมาก

รากชายผ้าสีดา / กระเช้าสีดาแห้ง
- วัสดุปลูกที่เลี้ยงกล้วยไม้ได้หลากหลายชนิด โดยเฉพาะอย่างยื่ง สกุลหวายไทยได้เยี่ยมยอดที่สุด รักษาความชื้นและความโปร่งได้ดี วิธีนำมาใช้ ให้แช่น้ำล้างฝุนล้างไข่แมลงก่อน แล้วจึงหั่นมาใช้เป็นส่วน ๆ หากใส่ลงกระเช้า ระวัง อย่าใส่หนา ไม่งั้นอาจมีวัชพืชขึ้นมากมาย และรากกล้วยไม้อาจจะเน่าเพราะแน่นเกิน !

ออสมันดา
-เป็นรากของเฟินออสมันดา ปัจจุบันมีราคาแพงมากจึงหันมาใช้โฟมแทน ออสมันดามักใช้หนีบนิ้วลูกไม้นิ้ว เพราะโปร่งและเก็บความชื้นได้ปานกลางไม่แห้งเกินและแฉะเกิน ไม่แนะนำให้หามาใช้ เพราะแพงและหายาก(และต้องตัดทำลายต้นเพื่อเอารากมาขาย)หาอย่างอื่นแทนดีกว่า

พีทมอส
- นิยมใช้เป็นส่วนผสมเป็นเครื่อง ปลูกรองเท้านารีและกล้วยไม้ดินได้ หลายชนิดเนื่องจากให้ความชื้นได้ดี และ บางทีก็เอาไปผสมเป็นเครื่องปลูกหม้อข้าวหม้อแกงลิงด้วย และไม้ใบไม้กระถางต่างๆเช่นเฟินได้อีกด้วย !!

ขุยมะพร้าว
- นิยมใช้ผสมเป็นเครื่องปลูกรองเท้าแทนพีทมอส เนื่องจากพีทมอสมีราคาแพง ก่อนนำมาใช้ต้องแช่และถ่ายน้ำบ่อยๆก่อน หลายๆครั้งจนน้ำที่แช่ใส เพื่อเจือจางยางสีน้ำตาลในขุยมะพร้าว(สารเทนนิน)ก่อน

กรวดหยาบ
- ใช้ผสมกับเครื่องปลูกรองเท้านารีเพื่อให้เครื่องปลูกโปร่งขึ้น และใช้โรยกลบหน้ากระถางรองเท้านารีเพื่อไม่ให้ผิว เครื่องปลูกถูกน้ำชะล้างออกไปได้โดยง่าย ช่วยทำให้ความชื้นอยู่ได้นานข้อดีหาง่าย มีทั่วไป ข้อเสีย อาจเป็นที่อยู่ของแมลงเช่น มดได้

ทรายหยาบ
- ใช้ผสมเป็นเครื่องปลูกรองเท้านารี ช่วยให้เครื่องปลูกโปร่งมากขึ้น ระบายน้ำดีเก็บความชื้นได้มากขึ้น วิธีใช้ อย่าผสมมาก เพราะจะหนักและอุ้มน้ำมากเกินไป เอาพอหยาบ ๆ ก็เพียงพอแล้วครับ

ไฮโดรตรอน
- เป็นเม็ดดินเผา มักใช้ปลูกรองเท้านารี ใช้เป้นส่วนผสมหลักของเครื่องปลูก มี ราคาสูง ใช้กรวดหยาบแทน แต่ไฮโดรตรอนมีข้อดีกว่าหลาย ๆ อย่างคือ สะอาด โปร่ง น้ำหนักเบา และใช้ได้นาน ไม่ต้องเสียเวลาผสมเครื่องปลูกเอง มีข้อเสียบาง คือเมื่อใช้งานไปนานๆ มักเกิดราขาวและ พวกมดเล็กๆชอบเข้าไปทำรัง เพราะเม็ดไฮโดรตรอน โปร่งและเย็น

หินภูเขาไฟ
- ใช้ผสมเป็นเครื่องปลูกรองเท้านารี มีหลายขนาด ใช้ตามความเหมาะสม หินภูเขาไฟเป็นวัสดุนำเข้าจากต่างประเทศ มีราคาค่อนข้างสูง ใช้ปลูกอะไรก็งามครับ หินภูเขาไฟมีองค์ประกอบของแร่ธาตุสูงไม่เป็นอันตรายกับต้นไม้ น้ำหนักเบาและลอยน้ำได้

ออสโมซิส
- เครื่องปลูกอีกชนิดที่หาได้ตามร้านค้าทั่วไป หาง่ายแถมฟรีถ้าเป็นเศษของเก่า หากนำมาซอยดั่งภาพจะใช้เป็นเครื่องปลูกรองเท้านารีครับ ช่วยเพิ่มความชื้นได้ดี แถมทนกว่าวัสดุที่เป็นกาบมะพร้าวเยอะ

แกลบเผา
- ใช้ผสมเป็นเครื่องปลูกรองเท้านารี และ กล้วยไม้ดิน รวมไปถึงไม้ดอกไม้ประดับทุกชนิดทำให้เครื่องปลูกโปร่ง พอเวลาผ่านไปยังย่อยสลายเป็นธาตุอาหารได้อีกด้วย ราคาถูกหาซื้อได้ตามร้านค้าเกษตรทั่วไป

รากไม้แปรรูป / ขอนไม้
- ภาชนะปลูกกล้วยไม้เลียนแบบธรรมชาติ โยกย้ายได้สะดวก ข้อดี ดูเป็นธรรมชาติกว่าใส่กระเช้าแขวน

ขอนไม้แบบแผ่นแบน
- แผ่นไม้ นำมาปลูกกล้วยไม้ได้ แต่ไม่สวย เพราะแบน ดูไม่เป็นธรรมชาตินัก เอามาตอกตะปู ทำเป็นกระเช้าไม้ดีกว่าครับ

ขอนไม้แบบมีรอยหยัก
- ปลูกกล้วยไม้ได้หลายสกุล โดยเฉพาะกล้วยไม้รากอากาศต่างๆเช่นสกุลเข็ม หรือ แวนด้า ครับ เมื่อปลูกรวมๆกันหลายต้นในขอนไม้ จะสวยงามมากตอนมีดอก และรอยหยักบนพื้นผิวไม้ทำให้รากกล้วยไม้เกาะได้โดยง่าย ไม่ลื่นหลุดเวลาเจอฝนตกหนัก ๆ สวยกระทัดรัดเหมาะสำหรับคนชอบไม้แบบมีลวดลายครับ แต่มีข้อเสียคือ เป็นวัสดุจากป่า ต้องตัดทำลายกิ่งไม้ต้นไม้ และ เมื่อใช้ไปนานๆ1-2ปี เปลือกไม้ด้าน นอกจะผุ ร่อนออกมาเป็นแผ่น ทำให้ต้นกล้วยไม้หลุดร่วงจากขอนไม้ที่แขวนได้

กระถางนิ้ว
- ใช้อนุบาลกล้วยไม้หลังจากออกจากขวดได้พักหนึ่งแล้ว เราเรียกกล้วยไม้ที่อยู่ในกระถางชนิดนี้ว่า กล้วยไม้นิ้วครับ

กระถางพลาสติกก้นลึก
- นิยมใช้ปลูกหวาย และกล้วยไม้ที่เหมาะสมแล้วแต่เห็นควรพิจารณาครับ ไม่แนะนำให้ใช้ปลูกพวกแวนด้า ช้าง หรือชนิดใกล้เคียงเพราะดูไม่สวย หากต้นกล้วยไม้โตแล้วกระถางอาจพลิกกลับหัวกลับหางได้นะครับ ความสมดุลจะเสียตอนกล้วยไม้โต

กระถาง 4 นิ้ว และ ขนาดทรงอื่น ๆ
- ขนาด 4 นิ้ว นิยมปลูกกล้วยไม้สกุลแวนดา เข็ม ช้าง สิงโต และอื่น ๆ มากมายแล้วแต่ความเหมาะสม ส่วนขนาดใหญ่ ๆ มักปลูกจำพวกแกรมาโตครับ หรือพวกซิมบิเดียมรากอากาศเช่น กะเรกะร่อนเป็นต้น

กระเช้าไม้สัก / กระเช้าไม้
- ภาชนะปลูกกล้วยไม้ที่นิยมมาก มีความสวยงาม จะคงทนก็เฉพาะกระเช้าที่ทำมาจากไม้สักเท่านั้น ปัจจุบันไม้อะไรก็เอามาทำก็เลยทนบ้างไม่ทนบ้างปน ๆ กันไป ข้อเสียของมันคือ พอผ่านไประยะหนึ่ง จะเริ่มผุและพังในที่สุด

กระถางดินเผา
- ภาชนะยอดนิยมอีกแบบ รักษาความชื้นได้เยี่ยม แบบก้นลึกใช้ปลูกหวายสายน้ำครั่งแบบใหญ่ ๆ ปากกว้าง เอาไว้ปลูกรองเท้านารี ที่เหลือแล้วแต่ประยุกต์
ทั้งหมดนี้ก็เป็นเครื่องปลูกหลัก ๆ เพียงส่วนหนึ่งเท่านั้นครับ หลาย ๆ ท่านอาจจะประยุกต์ด้วยการปลูกในตะกร้าบ้าง ในฝาครอบพัดลมบ้าง ซึ่งก็ใช้ได้ทั้งนั้น แต่ในการปลูกกล้วยไม้แต่ละชนิดนั้นเราควร คำนึงถึงชนิดที่เราปลูกเพื่อความเหมาะสมกับภาชะที่ปลูกด้วย ภาชนะปลูกกล้วยไม้จะแตกต่างจากการปลูกต้นไม้ทั่วไปคือมีข้อห้ามว่า ห้ามเผื่อขนาดของกระถาง ถ้าเราเผื่อไว้ว่า อีกหน่อยกล้วยไม้คงโต ซื้อครั้งเดียวใหญ่เลยดีกว่านั้น คิดผิดแล้วครับ เพราะกระถางที่โตกว่ากล้วยไม้ จะเป็นภาชนะที่อุ้มความชื้นมากเกินไปมีผลทำให้กล้วยไม้เน่าตาย หรือติดเชื้อต่าง ๆ ได้ง่ายครับ ดังนั้น เราควรหาภาชนะปลูกที่เหมาะสมกับขนาดของต้น กล้วยไม้นะครับ