มาหัดเลี้ยงกล้วยไม้กันเถอะ !

สวัสดีครับ เพื่อน ๆ ผู้หลงไหลรักกล้วยไม้ทุกท่าน วันนี้เรามาเดินก้าวหัดเลี้ยงไปพร้อม ๆ กันกับผมนะครับ ก่อนอื่นขอออกตัวก่อนว่า ผมไม่ได้เป็นผู้รู้และไม่ได้เป็นเซียน บทความนี้เขียนแชร์ประสบการณ์เล่าให้ฟังกันนะครับ หลายท่านที่ได้เคยลองเลี้ยงกล้วยไม้แล้วบางคนอาจจะบอกว่าเลี้ยงยาก แต่บางคนก็บอกว่าเลี้ยงง่าย เอ๊ะ ! สรุปแล้ว กล้วยไม้เค้าเลี้ยงยากหรือว่าเลี้ยงง่ายกันแน่น๊ะ ในบทความนี้ผมจะพาทุกคนเดินไปดูเรื่องราวการเลี้ยงกล้วยไม้ที่น่าสนใจกันครับ เลื่อนเม้าตามลงมาเลย!

เรื่องน่ารู้กับการหัดเลี้ยงกล้วยไม้
คิดว่าเพื่อน ๆ ทุกคนคนทราบมาเป็นอย่างดีแล้วว่า ในโลกของเรามีกล้วยไม้นับหมื่นชนิด และทุกชนิดก็ขึ้นกระจายพันธุ์ไปทั่วโลก น่าทึ่งจริง ๆ นะครับที่กล้วยไม้เป็นพืชที่ยึดอาณาเขตการกระจายพันธุ์ได้มากมายตั้งขนาดนี้ ให้เทียบละก็ คงเหมือนมนุษย์นั่นแหละครับ แต่ ! แต่ทว่า กล้วยไม้ ไม่เหมือนมนุษย์ตรงที่ว่า เค้าไม่สามารถปรับตัวได้เมื่อต้องเปลี่ยนที่อยู่อาศัย เพราะเหตุนี้นี่เอง เราจึงเลี้ยงกล้วยไม้ในเขตร้อนในเมืองหนาวไม่ได้ และเลี้ยงกล้วยไม้เขตหนาวในเมืองร้อนไม่ได้ ครับ !
     ด้วยเหตุนี้ ก่อนที่เราจะเลี้ยงกล้วยไม้แต่ละชนิดนั้น เราต้องศึกษาให้ดีก่อนว่า เรากำลังจะเลี้ยงพันธุ์อะไร และสายพันธุ์นั้น เลี้ยงที่บ้านของเราได้ไหม ผมคิดว่าหลายท่านคงมีประสบการณ์เช่นเดียวกับผม ครั้งหนึ่งผมได้หลงผิดซื้อ กล้วยไม้ที่มีชื่อว่า มณีไตรรงค์ มาเลี้ยง ซึ่งแน่นอนว่าความประทับใจครั้งแรกนั้น ดอกของเค้าช่างสวยถูกใจนัก ณ เวลานั้นไม่ต้องคิดอะไรมาก ขอแค่สวยน่าเลี้ยงก็ควักเงินจ่ายไปเสียแล้ว เมื่อเวลาผ่านไป พบว่าเริ่มแตกหน่อ ให้ดอกแล้วก็ปราบปลื่มใจ เหมือนกับว่าเราสามารถเลี้ยงเค้าได้ แต่เมื่อเวลาผ่านไปราว ๆ ปี - ถึง ปีครึ่ง ผมเริ่มสังเกตุเห็นว่า ลำของเค้าเริ่มผอมอ่อนแอ และดูเหมือนใกล้จะจากลา นั่นเป็นสาเหตุที่ผมเริ่มหาข้อมูลเพื่อจะเลี้ยงกล้วยไม้ต้นนี้ให้รอด ข้อมูลที่พบ เอื้องมณีไตรรงค์ ขึ้นอยู่ที่ความสูง พันกว่าเมตร-สองพันกว่า ๆ จากระดับน้ำทะเล ถึงกับช๊อค เพราะที่บ้านผมสูงจากระดับน้ำทะเลแค่ สามร้อยหน่อย ๆ (เชียงใหม่สูงจากระดับน้ำทะเล 310 เมตร) แน่นอนว่ากล้วยไม้ต้น นี้ ถ้าไม่ติดแอร์เลี้ยง ตายแน่นอน ผมจึงทำใจ และเฝ้ารอดูวันที่เค้าจากไปอย่างสงบสุข นั่นเป็นเหตุสะเทือนขวัญอย่างหนึ่งของผมเลยก็ว่าได้ ...

ภาพ เอื้องมณีไตรรงค์ (Dendrobium wardianum)

ข้อสรุปเบื้องต้น เลี้ยงกล้วยไม้อย่างไรให้รอด
1. เราต้องศึกษามาก่อนว่า ชนิดนั้น เลี้ยงที่บ้านเราได้ไหม (กล้วยไม้ตามร้านที่เล็งไว้ไม่หนีไปไหนหรอกครับ)
2. เราต้องรู้ว่า ชนิดที่เราจะซื้อ ชอบแสงน้อย หรือ ชอบแสงมาก ๆ เช่น เอื่องมอนไข่ที่ดูผิวเผินเหมือนจะชอบร่ม แต่จริง ๆ ชอบแสงเยอะ ๆ ไปซะงั้น
3. กล้วยไม้ที่เราจะปลูกนั้น ปลูกยังไง ห้อยหัวลงหรือเปล่า ลำตั้งขี้นหรือเปล่า หรือทำมุมฉากกับพื้นโลกเป็นแนวระนาบ หรือใช้ดินปลูก กันแน่นะ !
4. อย่าดูแต่รูปลักษณ์ ให้เข้าใจข้างในของเค้าด้วย ครับ !
5. ไม่รู้สายพันธุ์แน่ชัด หาคำตอบไม่เจอ ผมทำเว็บบอร์ดขึ้นมาเพื่อ สนทนาเรื่องกล้วยไม้โดยเฉพาะ ลองแวะไปเที่ยวคุยกันได้ครับที่ กระดานสนทนาOCT

ถ้าเราศึกษามาแม่นแล้ว เราก็ผ่านด่านอรหันต์ด่านแรกแล้วละครับ นอกจากจะเลี้ยงไม่ตายแล้ว เผลอ ๆ จะแตกกออลังการให้ทึ่งอีกก็เป็นได้ เอาละต่อไปเรามาลุยด่านที่สองกันต่อดีกว่า ด่านต่อมาที่เราจะพบคือ "ตรรหาและความอยาก" ครับ แน่นอน เมื่อเรา เริ่มเลี้ยงกล้วยไม้เป็นแล้ว มันมักจะมีอะไรมาสะกิดใจให้อยากหาอะไรที่เสี่ยง ๆ มาเลี้ยงอีก อย่างไม้ขวดไม้นิ้วเนี่ย ตัวดีเลย ยิ่งต้นสวย ๆ สายพันธุ์ดี ๆ มันช่างน่าเก็บมาสะสมไว้ในรังนัก ว่าแล้วก็สอยซะ แต่เลี้ยงไปเลี้ยงมา อ้าว ใบร่วง ต้นเหี่ยว รากใหม่ไม่เดิน ทำไมละ ก็ศึกษามาดีแล้วนี่ !
     บางครั้ง เราศึกษามาดีแล้วแต่บางทีก็เจอกล้วยไม้หมกเม็ดครับอย่างซื้อต้นที่ติดโรคมา หรือไปเจอกับชนิดที่พิเศษกว่าชาวบ้าน เช่น กล้วยไม้ที่เป็นชนิดที่เลี้ยงง่าย แต่ดันมีสีแปลกไปจากชาวบ้าน พวกกล้วยไม้ที่มี ลักษณะพิเศษเหล่านี้มักจะเลี้ยงยากขึ้นเป็นเท่าตัวครับ ยิ่งแปลก ยิ่งเลี้ยงยาก และยิ่งเป็นลูกผสมที่ดูเหมือนจะเป็นไปไม่ได้นั่นยิ่งตัวดีเลยครับ แทนที่จะเลี้ยงสบาย ๆ แต่กลายเป็นว่าหนักกว่าซื้อกล้วยไม้สูงสองพันเมตรมาเลี้ยงเสียอีก แต่บางชนิดแปลกแต่เลี้ยงง่ายก็มีครับ

ข้อสรุปที่สอง หลักการเลือกซื้อกล้วยไม้
1. พึงพิจารณาทรงต้นให้ดี ถ้ามีอะไรดำ ๆ ถามผู้ขายทันที ว่ามันคืออะไร เกิดเป็นราจะปวดใจภายหลังครับ
2. ถ้ากล้วยไม้ดูไม่แข็งแรง โทรม ก็อย่าได้ควักเงินซื้อครับ ถึงแม้ต้นนั้นจะสวยถึงขนาดติดรางวัลเพียงไดก็ตาม
3. ไม้ขวด พึงพิจารณารากและทรงต้นในขวด ถ้าเล็กแคระแกรนรากน้อย + กับความมั่นใจในฝีมือ x ประสบการณ์ หารด้วย 100 เข้าไปแล้ว ถ้าได้น้อยกว่า 50% จงอย่าซื้อครับ เพราะคุณอาจจะพลั้งมือทำลูกไม้ตายยกขวดได้
4. ไม้นิ้ว เลือกต้นที่อวบอั๋นน่ากินเข้าไว้ อย่าเลือกต้นที่ผอมดูขี้โรคเชียวครับ
5. ไม้รุ่นและไม้พร้อมดอก พิจาณาอย่าให้บังเกิดราที่โค้นหรือใบจะดีเยี่ยม
6. ไม้ในเนต เนื่องจากเลือกต้นไม่ได้ จงเลือกซื้อกับเว็บใหญ่ มั่นใจเชื่อถือได้ ระวังมิจฉาชีพหลอกลวงใช้ภาพประกอบสวยแต่ได้อะไรไม่รู้มาเลี้ยงแทนนะครับ

หลายคนอาจติดคาใจเรื่องที่จะรู้ได้อย่างไรว่าไม้ขวดเบอร์ไหนสวยไม่สวย อันนี้ต้องพิจารณากันเองครับ บางครั้งพ่อแม่กล้วยไม้ได้รางวัลมากมายลูกไม้ที่ได้ไม่สวยเลยก็มี บางครั้งไม่มีรางวัลประดับเลยลูกไม้สวยสุดยอดก็มี เนื่องจากกล้วยไม้ที่เพาะ เป็นไม้เมล็ดจึงไม่อาจคาดเดาได้ว่าลูกไม้จะสวยหรือไม่ แต่ ลูกไม้ที่เกิดจากพ่อแม่พันธุ์ที่สวยเด่นอยู่แล้วนั้น เปอร์เซนที่จะได้ลูกไม้สวยนั้นก็ย่อมมีมากกว่าการนำกล้วยไม้ที่ไม่ได้คัดสรรค์มาผสมมั่ว ๆ อย่างแน่นอนครับ ดังนั้นการเลือกซื้อไม้ขวด ไม้นิ้ว ถ้าอยากได้กล้วยไม้ที่น่าพึงพอใจ เราควรสืบหาประวัติผู้ทำกล้วยไม้ชุดนั้นให้ดีเสียก่อน ถ้าเป็นไปได้การมีภาพของพ่อแม่พันธุ์ยืนยันย่อมดีกว่าครับ เพราะสะดวกแก่การตัดสินใจของเราครับ แน่นอนว่าชื่อเสียงและประสบการณ์ของผู้ผสมกล้วยไม้เองก็มีส่วนสำคัญเช่นกัน ถ้าพิจารณาประกอบกันหลาย ๆ อย่างแล้ว เช่น กล้วยไม้ A มีภาพพ่อแม่ยืนยัน ที่เราเห็นนั้นสวยมากดูแล้วน่าซื้อ ประกอบกับ ผู้ผสมกล้วยไม้ A มีฝีมือลือชื่อ ลูกกล้วยไม้ ต้นนี้ก็ย่อมน่าซื้อและน่าเก็บเป็นธรรมดาครับ ทั้งหมดขึ้นอยู่กับใจของเราเองทั้งหมดครับ